Orta Anadolu bölgesinde uzun süreli ikili ekim nöbetsistemlerinin bazı toprak özellikleri ve karbon fraksiyonları üzerine etkisi
No Thumbnail Available
Date
2023
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Mono kültür yetiştiricilik yapılan alanlarda, toprak özelliklerindeki bozulmalar toprak verimliliği ve toprak sağlığını azaltmaktadır. Bu problemin üstesinden gelmek için yararlanılan nadas-ürün sistemi istenilen yararları sağlayamamaktadır. Bu çalışmada; Orta Anadolu Bölgesinde kuru tarım koşullarında, uzun süreli ikili ekim nöbeti sistemleri altındaki toprakların, bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri ile organik karbon formlarındaki değişimler incelenmiştir. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü'nce Haymana Araştırma ve Üretme Çiftliğinde yürütülen deneme, tesadüf blokları deneme deseninde, sekiz farklı ekim nöbeti sistemi ve üç tekerrürü içermektedir. Araştırmada nadas-buğday, devamlı buğday, nohut-buğday, kışlık mercimek-buğday, fiğ-buğday, yazlık mercimek-buğday, ayçiçeği-buğday ve aspir-buğday ikili ekim nöbetleri yer almıştır. Toprak örnekleri buğday hasatını takiben 0-10 cm ve 10-30 cm derinliklerden alınmıştır. Elde edilen bulgulara göre fiziksel özellikler bakımından; ortalama ağırlıklı çap, suya dayanıklı agregat miktarı ve hidrolik iletkenlik değerleri arasındaki farklar önemlidir. Toprakların toplam azot, toplam organik karbon, partikül organik karbon, alınabilir potasyum ve alınabilir çinko içeriklerindeki farklılıklar hem ekim nöbeti sistemleri hem de derinlikler için önemli bulunmuştur. Toprakların alınabilir fosfor, demir ve bakır miktarları miktarları arasındaki farklar derinlik bazında, önemli bulunmuştur. Alınabilir mangan miktarları arasındaki farklılıklar ise ekim nöbeti sistemlerinde önemlidir. Yüzey toprağında toplam organik karbon birikimi sırasıyla nohut > aspir > yazlık mercimek > fiğ >kışlık mercimek > buğday > nadas > ayçiçeği şeklinde bulunmuştur. Elde edilen bulgular, toprak fiziksel ve kimyasal kalite karakteristiklerinin geliştirilmesinde ekim nöbeti sistemlerinde baklagillerin yer alması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Baklagiller arasında da özellikle nohut-buğday ikili ekim nöbeti sistemi en öne çıkan uygulamadır. Bu sisteme alternatif sistemler ise yazlık mercimek-buğday, kışlık mecimek-buğday ve aspir-buğday ekim nöbeti sistemleridir.
Soil fertility and soil quality decrease in monoculture areas due to deterioration of some soil properties. The fallow-crop system used to overcome this problem can not provide the desired benefits. In this study; Some physical and chemical properties and changes in organic carbon forms of soils under long-term two crop rotation systems under dry farming conditions in the Central Anatolia Region were examined. The experiment, carried out by the Central Research Institute of Field Crops at the Haymana Research and Production Farm, includes eight different crop rotation systems and three replications in a randomized block trial design. The research included fallow-wheat, continuous wheat, chickpea-wheat, winter lentil-wheat, vetch-wheat, summer lentil-wheat, sunflower-wheat and safflower-wheat two cropping rotations. Soil samples were taken from depths of 0-10 cm and 10-30 cm following wheat harvest. According to the findings, in terms of physical properties; The differences between the mean weight diameter, the amount of water stable aggregate and the hydraulic conductivity values are important. Differences in total nitrogen, total organic carbon, particulate organic carbon, available potassium and available zinc contents of soils were found to be important for both crop rotation systems and depths. Differences between the available amounts of phosphorus, iron and copper in soils were found to be significant based on depth. Differences in available manganese amounts are important in crop rotation systems. Total organic carbon accumulation in the surface soil was found in the following order: chickpea > safflower > summer lentil > vetch > winter lentil > wheat > fallow > sunflower. The findings reveal the necessity of including legumes in crop rotation systems in improving soil physical and chemical quality characteristics. Among legumes, the chickpea-wheat two crop rotation system is the most prominent practice. Alternative systems to this system are summer lentil-wheat, winter lentil-wheat and safflower-wheat crop rotation systems.
Description
Keywords
ekim nöbeti, buğday, organik madde