Browsing by Author "ERDEM, MELEK"

Now showing 1 - 2 of 2
  • No Thumbnail Available
    Item
    İran sahası Türkmen Yomut ağzı
    (Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022) AGHATABAI, SHAHROUZ; ERDEM, MELEK; Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları
    Türkmen Türkçesinin ağız araştırmaları genellikle Türkmenistan toprakları ile sınırlı kalmış ve komşu ülkelerde konuşulan ağızlar henüz yeterince araştırılmamıştır. Türkmenistan'da kullanılan Yomut ağzı birkaç araştırmaya konu edilmiş ancak İran coğrafyasında yaygın olan Yomut ağzı, tatmin edici bir şekilde incelenmemiştir. İran'ın Türkmen Sahra bölgesinde konuşulan Yomut ağzını konu edinen tez çalışmamızda, 2016-2017 yıllarında Gülistan Vilayetinin Günbed-i Kavus, Maravadepe, Kümüşdepe, Akgala, Bender Türkmen, Aliabad ve Ramiyan olmak üzere yedi ilinde yer alan 35 yerleşim biriminden ve toplam 63 konuşurdan derlenen ses malzemesi, dilbilimsel yöntemlerle ele alınmıştır. Alan araştırmasında elde edilen ses malzemesi, 2015 yılında yayımlanan ve 2020 yılında revize edilen IPA versiyonu ile yazıya aktarılıp gramatikal dizini hazırlandıktan sonra Yomut ağzının dil özellikleri, eşsüremli ve bazen artsüremli ve karşılaştırmalı olarak fonetik ve çekim morfolojisi açısından tetkik edilmiştir. Tez çalışması İran Yomut ağzının yayılım alanı, ağız özellikleri ve söz konusu ağzın Türkmen Türkçesi ve Ortak Türkçe içerisindeki konumunu tespit etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmamız bir giriş ve altı bölümden oluşmaktadır: Giriş bölümünde araştırmanın konusu ve türü ve ayrıca malzemenin elde edilişi ve işlenişi gibi genel konulara değinilmiştir. Birinci bölümde Yomut Türkmenlerinin ortaya çıkış süreci, tarihi, boy teşkilatı ve günümüzde yaşadıkları coğrafya açıklanmıştır. İkinci bölümde Türkmen ağız bilimi ile ilgili açıklamaların ardından Yomut diyalekt alanı, bu bağlamda yapılan araştırmaların geçmişi ve tasniflere göre Yomut ağzının konumu ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Yomut ağzının betimlemeli sesbilgisi, dördüncü bölümde ise Yomut ağzının çekim biçim bilgisi incelenmiştir. Beşinci bölümde ses malzemesinin yazılmasıyla elde edilen metinler ve altıncı bölümde de söz konusu metinlerin açıklamalı ve gramatikal sözlük-dizini verilmektedir. Anahtar sözcükler: Türkmen Türkçesi, İran Türkmenleri, Yomut, Ağızbilimi
  • No Thumbnail Available
    Item
    M. geldiyev ve G. Alparov tarafından 1926'da hazırlanan "Dil Sapaklığı" kitabının Türkmen Türkçesinin öğretimindeki rolü
    (Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021) YAWAR, MOHAMMAD; ERDEM, MELEK; Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları
    Bu çalışmada "Dil Sapaklığı"'nın ses ve şekil bilgisi bakımından incelenerek döneminin Türkmen Türkçesinin öğretimindeki rolünün ne kadar önemli olduğu açıklamaya çalışılmıştır. Aynı zamanda M. Geldiyev'in dönemine ait Türkmen Türkçesine ilişkin Arap harfleriyle yazılmış olan çalışmaları göz önünde bulundurarak M. Geldiyev'in Arap harflerine dayalı geliştirdiği yazı sistemi ayrıntılı biçimde icelenecektir. Çalışma "Giriş" bölümü dâhil genel olarak dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde, Türkmen Türkçesi, 20. yüzyıl ilk çeyreği Türkmen Türkçesine ilişkin Arap harfleriyle yazılan kaynaklar, M. Geldiyev ve G. Alparov'un hayatı ve çalışmalarına dair bilgi verilecektir. İkinci bölümünde "Dil Sapaklığı"'nın ses ve şekil bilgisi olarak iki ana başlık altında dil incelemesi bulunacaktır. Ses bilgisi başlığı altında ünlülerin yazılışı, sınıflandırılması, ünlü uyumu, ses olayları; ünsüzlerin yazılışı, sınıflandırılması, ses olayları, metatez, ünsüz ikizleşmesi ve ünsüz benzeşmesi gibi alt başlıklara yer verilirken şekil bilgisi eklerle sınırlı tutularak yapım ekleri, isim ve fiil yapım ekleri, isim çekim ekleri, fiil çekim ekleri ve fiilimsiler gibi alt başlıklarına yer verilmiştir. Çalışmamın son kısmını oluşturan üçüncü bölümünde ise incelediğimiz eserin transkripsiyonlu metni ile orijinal metnin fotoğrafları bulunmaktadır. Anahtar Sözcükler: Türkmen Türkçesi, Dil Sapaklığı, ses bilgisi, şekil bilgisi, M. Geldiyev, G. Alparov