İmam Mâturîdî'nin nübüvvet anlayışının eleştirisi
No Thumbnail Available
Files
Date
2019
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara : Ankara Üniversitesi : Sosyal Bilimler Enstitüsü : Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı : Kelam Bilim Dalı
Abstract
Bilim ve felsefe tarihinde en önemli konulardan biri belki de en önemlisi dogmalar ve dogmatizmle mücadele edilerek gerçeğin ortaya çıkarılması olmuştur. Dogmaların hâkim olduğu, karşı düşünce ve tezlerin dillendirilemediği ve eleştirel yaklaşımların terkedildiği ortamlarda hâkim olan, akıl dışılık ve fanatizm; gerileyen ve zayıflayan ise bilim ve adâlet olmuştur. Dogmatizmi besleyen en kuvvetli kaynak ise eleştirel ve akılcı metodolojiden uzaklaşmış olan dinî doktrin/teoloji olmuştur.Bu çalışmamızda, dokuzuncu, onuncu ve onbirinci yüzyıl Müslüman aydınlanmasına en büyük katkıyı yapmış olan Orta Asya bölgesinden yetişmiş büyük bir kelâmcı olan İmam Mâturîdî'nin nübüvvet anlayışını inceledik. Bunu, onun nübüvvet konularındaki düşüncelerini genel kelâm sistematiğiyle birlikte bir bütün olarak ele alarak gerçekleştirmeye çalıştık. Genel kelâm anlayışına hâkim olan akılcılığının, nübüvvet konularında nasıl yalpaladığını ve dogmatizmin baskısı/direnci karşısında nasıl çaresiz kaldığını gördük. Bu büyük kelâmcının, bütün bir Müslüman tefekkürüne ve bilim üretme sistematiğine önemli katkılar yapabilecek metodolojisinin, dogmatizmin nübüvvet konularına sızmış kültürel unsurları tarafından nasıl bloke edilerek etkisiz hale getirildiğini tespit etmeye çalıştık. Semerkand, Merv ve Belh'in farklı medeniyetler tarafından binlerce yılda harmanlanan kültür çevresinin, İmam Mâturîdî'nin kelâm anlayışına olumlu katkıları kadar sakınmasını gerektiren tehditleri de olduğunu ortaya koymaya çalıştık. Bunu, söz konusu kültür çevresini oluşturan ve şekillendiren ana paydaşların inanç ve düşüncelerini temel kaynaklardan tespit ve analiz ederek yapmaya çalıştık. Bu çalışmamızda ayrıca, insanoğlunun bugün ulaştığı bilimsel seviyenin ve gerçekliğin İmam Mâturîdî'nin nübüvvet anlayışına sızan kültürel dogmatizmin unsurlarının geçersizliğini açıkça ortaya koyduğunu da göstermiş olduk.
In this treatise we have studied the conception of prophecy of al-Maturidi, a great Muslim thinker/mutakallim from Central Asia, the region which contributed to the Muslim enlightenment of the ninth, tenth and eleventh centuries the most. We have tried to realize this by handling his views on subjects of prophecy within the unity of his general theological understanding. We have seen how his rationality which governs his general theological approach had faltered in subjects of prophecy and how helpless it had been left under the oppression and resistance of dogmatism. We have tried to determine how his methodology which had had the potential to provide very significant contributions to the Muslim intelligence and scientific methodology had been blocked and paralysed by the cultural elements of dogmatism which had leaked to the subjects of prophecy. We have tried to expose that besides the positive contributions to the intellectual/theological formation of Imam Maturidi of the cultural environment of Samarkand, Marv and Balkh which had been blended by many civilizations for thousands of years, there had also been very serious threats against which he had had to avoid consciously and methodogically. We have tried to do this by determining and analysing from the main literary sources the relative beliefs and opinions of the main contributers which had composed and formed the so called cultural environment. Additionally, in this work, we have shown very clearly that the scientific degree and knowledge the humanity has acquired today have negated the validity of the elements of cultural dogmatism which had leaked to Imam Maturidi's opinions/views on prophecy.
Description
Keywords
Mâturîdî, nübüvvet, Vahiy, Şefaat