Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi

Permanent URI for this community

https://dspace.ankara.edu.tr/handle/20.500.12575/74168

Browse

Browsing Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi by Author "ABOLHASAN MOGHADDAMİ, Sevda"

Now showing 1 - 1 of 1
  • No Thumbnail Available
    Item
    Sevâkıb-I Menâkıb Nüshasındaki “Mevlâna ve Su Issı” Minyatürlerinin Northrop Frye’ın Mitolojik Eleştirisi Bağlamında İncelenmesi
    (Ankara Üniversitesi, 2020) ABOLHASAN MOGHADDAMİ, Sevda; Güzel Sanatlar Fakültesi
    Northrop Frye'ın “büyük şifre” teorisine göre Kur’an, Müslümanlar için de evrensel bir şifredir. Bu nedenle Mevlâna İslam’ın mistik dünyasındaki bir efsanedir. Dolayısıyla onun kerametlerini minyatürlerde açıklamak için, Kur’an’daki hikayelerden yararlanılabilir. Bu makalede incelenen nüsha, Sevâkıb-ı Menâkıb nüshasıdır ki Abdulvehhab İbn-i Celaleddin Muhammed Hemedâni tarafından 1541 yılında yazılmıştır. Bu nüshada Mevlâna’nın mucizeleri ve kerametleri anlatılmaktadır. Bu nüshanın iki adet resimli versiyonu bulunmaktadır. Resimli nüshalardan biri 1590 yılında yapılmıştır. Bu nüsha 29 minyatürle süslenmiştir ve şu an New York Morgan müzesinde (M466 numarasıyla) bulunmaktadır. İkinici minyatürlü nüsha 1599 yılında yapılmıştır. 22 minyatür içeren bu nüsha, Topkapı Sarayı Müzesi’nde (TSMK REVAN 1479 numarasıyla) bulunmaktadır. Bu makale için, belirtilen her iki nüshadan Mevlâna ve Su Issı miniyatürleri seçilmiştir. Çalışmada, tanımlayıcı-analitik yöntem ve Northrop Frye’ın “büyük şifre” teorisi kullanılmıştır. Çalışmanın hipotezi, Kur’an ayetlerine göre Mevlâna hikayelerinde yer alan ve minyatürlerde tasvir edilenin Su Issı (Suyun Tanrısı/Efendisi) değil, cinler soyuna ait olduğudur. Bu amaçla, bu makalede cinlerin özellikleri Kur’an ve yorumları temel alınarak incelenmiş ve doğruluğu “Mevlâna ve Su Issı” adlı minyatürün Sevâkıbü’l-Menâkîb’in iki resimli nüshası kullanılarak analiz edilmiştir. Cin kelimesi Kur’an’ın çeşitli surelerinde tekrar tekrar kullanılmıştır. Kur’an’a ve onun geçerli tefsirlerine göre, Tanrı’nın evliyalari ve peygamberleri cinleri emirlerine alabilir, onlarla konuşabilir ve kafir inançsız cinlerin İslam’a girmesine vesile olabilirler. Cinler, ayetler ve anlatımların yorumlarına göre yarı insan ve yarı hayvan görünüme sahip olabilir ya da yılan, ejderha, köpek ve diğer hayvanların şeklinde görünebilirler. Bu kavramlar Sevâkıb-ı Menâkıb çizimlerinde izlenebilir.