Hegemonya ve meşruiyet kavramları çerçevesinde Amerikan müdahaleciliği: Kore ve Kosova örnekleri
No Thumbnail Available
Files
Date
2004
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Bu tez, ABD müdahalelerinin meşruiyeti konusunu ele almaktadır. Tezin temel varsayımı, hegemonya, müdahale ve meşruiyet kavramlarının birbirleriyle doğrudan ilişkili olduğudur. Bu çerçevede, ABD hegemonyası özelinde her üç kavram da ayrı ayrı analiz edilerek iki örnek olay üzerinden söz konusu bağlantı tartışılmaktadır. Tezin teorik ve kavramsal çerçevesi I. Bölüm’de ortaya konmuştur. Burada ele alınan hegemonya kavramı, Antonio Gramsci tarafından tanımlanan ve Robert Cox tarafından Uluslararası İlişkiler disiplinine uyarlanan şekliyle benimsenmiştir. Buna göre hegemon güç, askeri ve ekonomik üstünlüğe ek olarak, ortak değerler ve kabuller yaratarak ya da mevcut olanları kendi perspektifinde dönüştürerek, siyasi açıdan da liderlik ve başlıca temsilci olma vasfını taşımaktadır. Böylece oluşturulan siyasi ve hukuki çerçeve, hegemonyanın rıza unsurunu desteklemektedir. Müdahale ise, hegemonyanın korunması ve/veya güçlendirilmesi amacıyla başvurulan bir dış politika aracıdır. Bir müdahalenin meşruiyeti, temelde, hegemonun önderi olduğu siyasal sistemde oluşturulmaktadır. Rızanın korunması ihtiyacı çerçevesinde bir mü-dahalenin meşrulaştırılması için hegemon güç öncelikle mevcut hukuki prosedürü kullanmaya çalışır. Fakat bu işletilemezse siyasal argümanlar devreye sokulur ve rıza ve meşruiyet, hegemonun önderlik ettiği siyasal zeminde oluşturulmaktadır. II. Bölüm’de, getirdiği yeni ekonomi anlayışı, liberalizm ve komünizm karşıt-lığına dayanan ortak siyasi değerler ve askeri kapasitesi çerçevesinde ABD hege-monyasının II. Dünya Savaşı’ndan sonra kuruluşu incelenmiştir. Bu hegemonya, genellikle “özgür dünya” olarak adlandırılan bir tarihsel blok üzerinde kurulmuştur. Kore Savaşı (1950-53), ABD’nin Soğuk Savaş olarak adlandırılan bu dönemdeki hegemonik politikası ve Kore’deki yerel gelişmeler bağlamında, hukuk-siyaset ilişki-lerini gösteren bir örnek olay olarak III. Bölüm’de ayrıntılı olarak ele alınmıştır. IV. Bölüm’de öncelikle ABD hegemonyasının Soğuk Savaş sonrasındaki du-rumuna ve bu yeni dönem için hazırlanan ABD ulusal güvenlik stratejilerine deği-nilmiştir. 1990’larda demokrasi ve insan hakları, ABD’nin hegemonik pozisyonu destekleyecek ortak değerler olarak öne çıkarılmıştır. Tezin ikinci örnek olayı olarak incelenen ABD önderliğindeki NATO’nun Kosova Operasyonu, bu insani söyleme dayandırılan siyaset üzerinden ve aynen Kore Savaşı’nda olduğu gibi, BM Güvenlik Konseyi fiilen devre dışı bırakılarak meşrulaştırılmıştır. Aslında her iki müdahale de ABD’nin hegemonik projesinin birer parçası olmuştur.